Το άγχος από τη ζωή στην πόλη αφήνει σημάδια στον εγκέφαλο

Οι κάτοικοι των πόλεων είναι πιθανότερο να υποφέρουν από επικίνδυνο άγχος, σε σχέση με τους κατοίκους της υπαίθρου, καθώς η διαμονή σε αστικό περιβάλλον έχει μεγαλύτερες αρνητικές επιπτώσεις στον εγκέφαλο των ανθρώπων, σύμφωνα με μια νέα γερμανική επιστημονική έρευνα, η οποία για πρώτη φορά διαπίστωσε ότι ο εγκέφαλος των κατοίκων των πόλεων λειτουργεί διαφορετικά από τον εγκέφαλο των ανθρώπων που ζουν στην εξοχή και σε αγροτικές περιοχές.

Η διαφορά αυτή, αναφορικά με το πώς ο εγκέφαλος αντιδρά στο κοινωνικό στρες, μπορεί να ευθύνεται για τα αυξημένα ποσοστά ψυχικών νόσων, όπως η σχιζοφρένεια, στις πόλεις. Είναι ουσιαστικά η πρώτη φορά που οι νευροεπιστήμονες μελέτησαν τη σχέση ανάμεσα στον τόπο διαμονής και στις αλλαγές που προκαλούνται στη βιολογία του εγκεφάλου.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή ψυχιατρικής Αντρέας Μέγιερ-Λίντενμπεργκ της Ιατρικής Σχολής του πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης, που δημοσίευσαν τη σχετική μελέτη στο περιοδικό «Nature», μελέτησαν τους εγκεφάλους 55 εθελοντών που ζούσαν σε διάφορες μεγάλες αστικές και απομακρυσμένες αγροτικές περιοχές, καθώς οι τελευταίοι κλήθηκαν να επιλύσουν μαθηματικά προβλήματα υπό πίεση χρόνου και στρες.

Οι εγκεφαλικές απεικονίσεις -με την τεχνική του λειτουργικού μαγνητικού συντονισμού (fMRI)- έδειξαν ότι όσοι ζούσαν σε αστικά περιβάλλοντα, είχαν υψηλότερα επίπεδα άγχους και στρες στην αμυγδαλή του εγκεφάλου, την κατ' εξοχήν περιοχή που συνδέεται με την αντίληψη του κινδύνου και των απειλών, με τις συναισθηματικές διαταραχές, την κατάθλιψη και την παραβατική συμπεριφορά (βία κ.α.). Επίσης, όσο περισσότερο χρόνο κάποιος είχε ζήσει σε πόλη ανάμεσα στη γέννησή του και στην ηλικία των 15 ετών, τόσο μεγαλύτερη ήταν η δραστηριότητα σε μια άλλη περιοχή του εγκεφάλου που ρυθμίζει το στρες, στον πρόσθιο προσαγώγιο φλοιό.

Προηγούμενες επιδημιολογικές έρευνες, εδώ και δεκαετίες, έχουν δείξει ότι ανώμαλες συνδέσεις ανάμεσα σε αυτή την περιοχή του πρόσθιου φλοιού και στην αμυγδαλή παρατηρούνται σε όσους πάσχουν από σχιζοφρένεια μη γενετικής αιτιολογίας, πράγμα που δείχνει ότι πιθανώς η ζωή στην πόλη αυξάνει τον κίνδυνο για την εκδήλωση της συγκεκριμένης νόσου. Η κοινωνική απομόνωση, οι θόρυβοι, η πολυκοσμία κ.α. είναι μερικοί παράγοντες που αυξάνουν το στρες.

«Αν κάποιος παραβιάζει τον προσωπικό χώρο σου, αν έρχεται υπερβολικά κοντά σου, το κύκλωμα αμυγδαλής-πρόσθιου φλοιού ενεργοποιείται» και το άγχος αυξάνει, όπως δήλωσε ο Μέγιερ-Λίντενμπεργκ, ο οποίος πρόσθεσε ότι οι σχεδιαστές των πόλεων στο μέλλον πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους αυτή την παράμετρο, δηλαδή της επίπτωσης της πυκνότητας του πληθυσμού στον εγκέφαλο και στις νοητικές-ψυχικές δυσλειτουργίες του. «Η ζωή στις πόλεις προκαλεί περισσότερους (ψυχικούς) κινδύνους από οποιοδήποτε γονίδιο», εκτίμησε.

Οι έως τώρα μελέτες έχουν δείξει ότι η γέννηση και η ζωή στις πόλεις αυξάνει κατά 21% τον κίνδυνο για εκδήλωση αγχώδους διαταραχής, ενώ διπλασιάζει τον κίνδυνο για σχιζοφρένεια (πλήττει περίπου ένα άνθρωπο στους 100). Μέχρι το 2050, σχεδόν το 70% των κατοίκων του πλανήτη προβλέπεται ότι θα ζει σε πόλεις, όπου οι κάτοικοι κατά μέσο όρο απολαμβάνουν υψηλότερο εισόδημα και καλύτερες συνθήκες απασχόλησης, διατροφής, υγιεινής, εκπαίδευσης, ψυχαγωγίας κ.α. - αλλά με ένα αναπόφευκτο τίμημα στον εγκέφαλο και στην ψυχική ισορροπία τους.