Σκληρό το μάθημα

Την κρίσιμη οικονομική κατάσταση στην οποία βρίσκεται η χώρα μας μπορούμε να την κατανοήσουμε με πολλούς τρόπους. Μπορούμε π.χ. να την αντιληφθούμε ως έκφραση και αναγκαία κατάληξη της κακής πολιτικής που ακολούθησαν οι κυβερνήσεις κατά τα τελευταία τριάντα πέντε χρόνια. Επίσης, μπορούμε να την αντιληφθούμε ως αποτέλεσμα της διαφθοράς των πολιτικών και των συνδικαλιστικών συντεχνιών που συνεργάστηκαν αδιάντροπα και έπαιξαν άσχημα παιχνίδια προς ίδιον όφελος αλλά σε βάρος του ελληνικού λαού. Ακόμη, μπορούμε να την δούμε ως φυσιολογικό αποτέλεσμα της γενικής διαφθοράς και του ευδαιμονισμού που κυρίεψε τους  Έλληνες τα τελευταία χρόνια. Υπάρχουν ορισμένοι που υποστηρίζουν ότι φταίει η ένταξή μας στην ευρωζώνη, παράλληλα με τους ανθέλληνες της Ευρώπης που ζηλεύουν την λεβεντιά μας. Τέλος, μπορούμε να δούμε την σημερινή κρίση ως νομοτελειακό αποτέλεσμα του καπιταλισμού.

Έχω την εντύπωση πως ο καλύτερος τρόπος, και πάντως ο πιο διδακτικός, είναι να δούμε την δραματική κατάσταση της χώρας μας ως ένα μάθημα, σκληρό βέβαια, για να εμπεδώσουμε την βασική αρχή της ζωής, δηλαδή, ότι αγαθά χωρίς κόπο δεν υπάρχουν. Οι αρχαίοι έλεγαν «τα αγαθά κόποις κτώνται» και οι αγγλοσάξωνες λένε «δεν υπάρχει τζάμπα γεύμα». Αυτό το απλό, αλλά θεμελιώδες μάθημα εμείς δεν το καταλάβαμε ή το αγνοήσαμε πιστεύοντας ότι οι κουτόφραγγοι θα μας δανείζουν εσαεί.

Τα τελευταία σαράντα χρόνια απολαύσαμε αγαθά που ποτέ μας δεν είχαμε φανταστεί. Ποτέ, όμως, δεν αναρωτηθήκαμε από πού έρχονταν. Όταν οι καταχρεωμένες δημόσιες επιχειρήσεις έδιναν μεγάλες και αδικαιολόγητες αυξήσεις υπό την πίεση των συντεχνιών και με τις ευλογίες των αρμοδίων υπουργών, κανείς δεν ρώτησε από πού θα βγουν τα λεφτά. Όταν τριπλασιάστηκαν σχεδόν ο συντάξεις του ΤΕΒΕ το 1982, κανείς δεν ρώτησε πώς θα καλυφθούν τα ελλείμματα. Όταν δόθηκαν οι συντάξεις του ΟΓΑ για τον αγρότη και στη συνέχεια για την γυναίκα του αγρότη, κανείς δεν είπε ότι δεν υπάρχουν κεφάλαια για την κάλυψη του Οργανισμού.
Όταν , οι βουλευτές διόριζαν στο Δημόσιο γιούς, κόρες, ανήψια και βαφτισιμιούς των ψηφοφόρων τους  κανείς δεν είπε ότι το Δημόσιο είναι πλήρες και δεν χωράει άλλους.

Ασφαλώς είναι καλό να έχουν όλοι καλές αμοιβές, καλές συντάξεις, καλές θέσεις κ.λπ. Όμως, κάθε φορά που παίρνουμε  ευνοϊκές αποφάσεις για οικονομικά ασθενείς ομάδες  συμπολιτών μας είναι αναγκαίο να ξέρουμε από ποιες πηγές θα προέλθει η χρηματοδότηση. Οι πολιτικοί μας, ανυπόμονοι να ικανοποιήσουν τα αιτήματα των πελατών τους αλλά και για εξασφαλίσουν την παραμονή τους στην εξουσία, δεν έθεσαν ποτέ αυτά τα απλά και απολύτως εύλογα ερωτήματα. Ο δανεισμός ήταν πολύ πιο απλή λύση.

Σήμερα μαθαίνουμε  με τον πιο σκληρό τρόπο ότι οι άφρονες πολιτικοί μας  έπαιζαν ένα πολύ άσχημο παιχνίδι σε βάρος μας. Τα λεφτά με τα οποία γλεντούσαμε τόσα χρόνια, δεν ήταν δικά μας. Θα τα πληρώσουμε τώρα και με τόκο, φυσικά. Το χειρότερο κακό αυτής της εφιαλτικής περιπέτειας  είναι ότι άλλοι απόλαυσαν τα δανεικά και άλλοι τα πληρώνουν τώρα. Από την σκληρή πραγματικότητα που ζούμε σήμερα απορρέει ένα απλό  βασικό  μάθημα, ότι δηλαδή τίποτα δεν αποκτάται χωρίς κόπο. Μ’ άλλα λόγια, η ευημερία προϋποθέτει δουλειά. Απορρέει, όμως και ένα δεύτερο, ότι η ζωή είναι άδικη. Αλλά αυτό είμαι βέβαιος ότι το ξέρατε.      


*Ο Θεόδωρος Π. Λιανός είναι Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών